Pišem ovo na sajmu. Domaćin sam štanda svoje firme na BeoTrucku. Cijelodnevno dosađivanje.
Sinoć sam preturajući po biblioteci interneta krenuo bauljajući po Afganistanu. Tragom jednog novinarskog članka. Jedan stariji čovjek, imenom Hakim, recimo mojih godina, bavi se neobičnim poslom. Prevozi mrtve i poginule između zaraćenih strana u Afganistanu.
Krenulo je tako što su mu dva sina poginula ubijeni od talibana. Tražio je preko Crvenog polumjeseca (islamski pandan Crvenom krstu) njihova tijela da ih dostojno sahrani. 15 dana mu je trebalo da zadobije povjerenje talibana, preuzme tijela i sahrani ih. Nakon nekog vremena, talibani su od njega tražili da im preveze i dostavi tijela njihovih ubijenih pripadnika ostalih na teritoriji pod kontrolom vlasti. Tada je trebalo dobiti povjerenje lokalnih organa vlasti koja je tijela talibana držala u mrtvačnicama očekujući familije da dođu i evidentiraju saradnike talibana. Uspio je da mu tijela predaju bez identifikacije jer se pozvao na islamsku tradiciju da tijela ne smiju ostati nesahranjena. I tako je krenuo njegov posao. Nedavno je tako preuzeo i tijela trojice ubijenih Amerikanaca koja su talibani pokupili i držali na svojoj teritoriji. Čovjek je od svoje posredničke i prevozničke uloge napravio posao tako da sada ide po Afganistanu i mobilnim slika ubijene (slika lice, posebne karakteristike tijela po kojima porodica može prepoznati ubijenog i sl) u mrtvačnicama i pokazuje slike zainteresovanima. Dobio je povjerenje obiju strana do mjere da ga sami zovu kada se negdje pokupe tijela ubijenih a dobio je i specijalne propusnice svih učesnika u ratu da se slobodno kreće po cijelom Afganistanu. Napravio je zavidnu bazu podataka a Crveni polumjesec ga instruira kako da posao završi i dokumentuje ga a da se ne ugrozi identitet ubijenih i njihovih porodica.
Ako se ne pojavi nitko da traži tijelo, on sam sahrani čovjeka, brižljivo označi grob, sve slika mobilnim da bi eventualno kasnije neko prepoznao sahranjenog.
Sve to u jednoj nesretnoj zemlji koji su svi pokušavali osvojiti i nikada uspjeli nisu. Od Aleksandra Velikog, Indusa, preko Mongola, Britanaca, Sovjetskog saveza i Amerikanaca. Svi kao da su ostavljali iza sebe neko zlo koje je duboko podijelilo zemlju, etnički i vjerski. Zemlja krajnosti: od najzadrtijih islamista koji kamenuju ženu ako skine burku sa lica do liberalne mladeži u Kabulu koji su oformili hip-hop bendove. Kako sve to pomiriti.
Negdje na početku ovog mog poetskog lutanja po svijetu i historiji naveo sam nekoliko pjesama čuvenog Dželaludina Rumija iz XIII stoljeća koji je bio Persijanac iz Afganistana.
Ajde da ga se podsjetimo.
Dođi u voćnjak u proleće.
Tu su svetlost i vino, i ljubavnici
u cvetovima nara.
Ako ne dođeš, sve to nije važno.
A ako dođeš, sve to nije važno.
Tu su svetlost i vino, i ljubavnici
u cvetovima nara.
Ako ne dođeš, sve to nije važno.
A ako dođeš, sve to nije važno.
Dugu liniju persijske književnosti u Afganistanu valja zaokružiti Halilulahom Halilijem iz XX stoljeća:
O Velika Planino što se propinješ visoko u nebesa!
Koliko ćeš se duriti zaljubljenošću u samu sebe?
Ja, majušni leptir, slobodno se igram nad glavama cvijetova
a ti ostaješ u svojim okovima veličine.
18.4.
Vuki Dinku:
Prelistavao sam svoje zapise o Rumiju negdje sa početka mojih internetskih pisanija prijateljima.
Žao mi je što te još tada nisam "učlanio". Pa da onda nešto ponovim.
18.4.
Vuki Dinku:
Prelistavao sam svoje zapise o Rumiju negdje sa početka mojih internetskih pisanija prijateljima.
Žao mi je što te još tada nisam "učlanio". Pa da onda nešto ponovim.
Dželaludin Rumi je čuveni sufijski pesnik iz trinaestog veka, i jedan od najvećih svetskih pesnika svih vremena, čija knjiga pesama se nedavno konačno pojavila i na srpskom jeziku.
Bio je začetnik mevlevijskog sufijskog reda – vrtećih derviša, vodećeg islamskog mističkog bratstva. Ukoliko postoji jedna osnovna ideja koja bi predstavljala temelj Rumijeve poezije, onda je to apsolutna ljubav prema Bogu. Njegov uticaj na mišljenje, literaturu i sve oblike estetskog izražavanja u islamskom svetu ne može biti precenjen. Pripadnici pet veroispovesti pratili su njegova mrtvačka nosila. Ta noć je nazvana Sebul Arus (Noć sjedinjenja). Još i danas Mavlavi derviši taj dan smatraju za praznik.
Iako je bio Persijanac, Rumijeve pesme nisu brižljivo potkresani persijski minijaturni vrtovi. Više su nalik na slike u turkmenskom stilu – prepune neočekivanih, odsečnih pokreta, čudnovatog cveća i žbunja, demona i životinja koje govore. U Rumijevoj poeziji često se spominje kretanje od minerala, preko biljke i životinje, do čoveka, a potom i do nečeg većeg od njega. Uzastopne ''smrti'', kroz koje se prolazi dok se duša uzdiže vraćajući se Bogu, ne povlače za sobom i raskidanje svake veze sa nižom formom. Svako stanje uključeno je u sledeće. Po Rumiju, u tom napredovanju i prelaženju iz jedne forme u drugu glavnu stvar predstavljaju polet i radost, a to je nešto što Zapadnjaci teško mogu da prihvate. Tragična spoznaja, žalost i nesreća, život kao postepeno oduzimanje – to za Rumija nisu suštinski uvidi. U središte je postavljena bistrina, snažan i sočan smeh, i ljubav koja uviđa kako se sve alhemijski preobražava u Prijatelja. Određeno suštastveno drugarstvo teče kao krv života u Rumijevoj božanstvenoj komediji.
U Iranu se pamti jedna igra zvana mošereh, što znači ''druženje sa poezijom''. Jedna osoba kaže jedan Rumijev stih, posle čega sledeća osoba treba da kaže neki Rumijev stih koji počinje onom rečju kojom se prethodni završio. I tako je porodica ili grupa prijatelja ponekad satima igrala tu igru, bar pre nego što je televizija umrtvila dušu. Poezija je tkala i sastavljala materijal zajednice i davala mu životnost. Mi nemamo ništa što bi moglo da se poredi sa tim.
Ipak, Rumi upozorava i na jednu opasnost. Mustra na zavesama nije ono što one sakrivaju. Umetnici vole forme, čašu koja se nalazi na lancu pokraj vodopada kao sredstvo da se proba njegova voda. Neki sufiji su doživljavali čari umetnosti kao nešto što može da uspori duhovni razvitak. Umetnost ume da nas zagolica nagoveštajem predavanja i prevazilaženja granica ličnosti, a da se oni pri tom ne iskuse u potpunosti. Predivna poezija može čoveka da zadrži na ivici ogromnog, okeanskog poništenja u Bogu.
Iako je bio Persijanac, Rumijeve pesme nisu brižljivo potkresani persijski minijaturni vrtovi. Više su nalik na slike u turkmenskom stilu – prepune neočekivanih, odsečnih pokreta, čudnovatog cveća i žbunja, demona i životinja koje govore. U Rumijevoj poeziji često se spominje kretanje od minerala, preko biljke i životinje, do čoveka, a potom i do nečeg većeg od njega. Uzastopne ''smrti'', kroz koje se prolazi dok se duša uzdiže vraćajući se Bogu, ne povlače za sobom i raskidanje svake veze sa nižom formom. Svako stanje uključeno je u sledeće. Po Rumiju, u tom napredovanju i prelaženju iz jedne forme u drugu glavnu stvar predstavljaju polet i radost, a to je nešto što Zapadnjaci teško mogu da prihvate. Tragična spoznaja, žalost i nesreća, život kao postepeno oduzimanje – to za Rumija nisu suštinski uvidi. U središte je postavljena bistrina, snažan i sočan smeh, i ljubav koja uviđa kako se sve alhemijski preobražava u Prijatelja. Određeno suštastveno drugarstvo teče kao krv života u Rumijevoj božanstvenoj komediji.
U Iranu se pamti jedna igra zvana mošereh, što znači ''druženje sa poezijom''. Jedna osoba kaže jedan Rumijev stih, posle čega sledeća osoba treba da kaže neki Rumijev stih koji počinje onom rečju kojom se prethodni završio. I tako je porodica ili grupa prijatelja ponekad satima igrala tu igru, bar pre nego što je televizija umrtvila dušu. Poezija je tkala i sastavljala materijal zajednice i davala mu životnost. Mi nemamo ništa što bi moglo da se poredi sa tim.
Ipak, Rumi upozorava i na jednu opasnost. Mustra na zavesama nije ono što one sakrivaju. Umetnici vole forme, čašu koja se nalazi na lancu pokraj vodopada kao sredstvo da se proba njegova voda. Neki sufiji su doživljavali čari umetnosti kao nešto što može da uspori duhovni razvitak. Umetnost ume da nas zagolica nagoveštajem predavanja i prevazilaženja granica ličnosti, a da se oni pri tom ne iskuse u potpunosti. Predivna poezija može čoveka da zadrži na ivici ogromnog, okeanskog poništenja u Bogu.
Kako Rumi to kaže, mi hodamo po penušavom talasu zadigavši haljine i nogavice, umesto da goli zaronimo u krajnje dubine.
Нема коментара:
Постави коментар