Kad sam već kod pjesničkih okupljanja valja se dotaći sličnih zbivanja u starija vremena. Za ode pobjednicima na antičkim olimpijadama pretpostavljam da ste dosta čuli pa ću se ja dati na ona okupljanja bliža mojim interesiranjima.
U Arabiji su bila dva od bitne važnosti za književnost a i samu historiju arapskog svijeta. Jedan redovan godišnji događaj (event, na jeziku današnjice) dešavao se u Ukazu, blizu Meke, u doba prije Islama (622. g. n.e.) a drugi je bio u Mirbadu, pored Basre u današnjem Iraku, nastao u vijeku širenja islama odmah nekako po Muhamedovoj smrti 632 godine poslije rođenja Kristovog. O Mirbadu nekom drugom prilikom, a vraćam se u Ukaz koga sam u ovim jutarnjim zapisima pominjao u vezi sa čuvenim “Izvješenim pjesmama”.
Sajam (vašar) u Ukazu održavao su u mjesecu zul-ka’da i trajao je 20 dana. U vrijeme održavanja sajma bili su zabranjeni plemenski sukobi jer valjalo je u miru trgovati, ženiti se, takmičiti i hodočastiti Kabu u Meki. Meka je bila i jeste na sredokraći karavanskih puteva između Jemena i Damaska, Persije i Egipta, Indije i Afrike. Okupljala su se sva plemena Arabije i trgovci iz dalekih zemalja. Postavljali bi svoje šatre i robu na tačno određena mjesta. Pjesnička nadmetanja plemenskih pjesnika predstavljalu su srž nadmetanja i samohvale plemena. Sama nadmetanja nisu imala onu vrstu organizovanosti i svečane atmosfere kakvim je bio pompezan ceremonijal kod starih Grka i Rimljana. Arapi su više skloni improvizaciji mada imam primjera koji tome protivrječe. Na primjer, ustanovljena je institucija sudije u pjesničkim takmičenjima kome je dodjeljena moć presuđivanja. Čuveni Nabiga Zubjani, kao jedan od bardova starih arapskih pjesnika, imao je prepoznatljivo crveno kube od kože i neosporavan ugled.
Vrijednovanje neke pjesme vršila bi se na licu mjesta. Pjesnik ili njegov rawi (recitator, u ulozi portparola) izrekao bi pjesmu, a prisutni, među kojima je glavni autoritet bio sudija, odmah bi stavljali primjedbe na izraz, pjesničku tehniku, jezik, metar, rimu, upotrebu pojedinih riječi, sintagmi, slika, poređenja … Na kraju bi sudija donosio presudu. Pjesma pobjednica bila bi izvezena zlatnim slovima na pokrovu koji bi se izvjesio na Kabu. Otuda onaj naziv kojeg ste naučili “Izvješene pjesme”.
Takmičenje u Ukazu je kamen međaš arapske poezije prije islama. Tamo je apotekarskom tačnošću određivan standard jezik i izraza kodificiran za kasnije naraštaje kao model govora i pisanja. Takva standardizacija jezika osnov je klasičnog arapskog jezika, onog istog koji je kasnije, preko Kur’ana, postao jezička norma za sve arapske i poarabizirane narode od Mauritanije I Maroka, preko sjeverne Afrike (jedno vrijeme i Španija i Sicilija) preko Bliskog istoka do Iraka, sa Arabijom (sada Saudijska Arabija) u srcu.
U Arabiji su bila dva od bitne važnosti za književnost a i samu historiju arapskog svijeta. Jedan redovan godišnji događaj (event, na jeziku današnjice) dešavao se u Ukazu, blizu Meke, u doba prije Islama (622. g. n.e.) a drugi je bio u Mirbadu, pored Basre u današnjem Iraku, nastao u vijeku širenja islama odmah nekako po Muhamedovoj smrti 632 godine poslije rođenja Kristovog. O Mirbadu nekom drugom prilikom, a vraćam se u Ukaz koga sam u ovim jutarnjim zapisima pominjao u vezi sa čuvenim “Izvješenim pjesmama”.
Sajam (vašar) u Ukazu održavao su u mjesecu zul-ka’da i trajao je 20 dana. U vrijeme održavanja sajma bili su zabranjeni plemenski sukobi jer valjalo je u miru trgovati, ženiti se, takmičiti i hodočastiti Kabu u Meki. Meka je bila i jeste na sredokraći karavanskih puteva između Jemena i Damaska, Persije i Egipta, Indije i Afrike. Okupljala su se sva plemena Arabije i trgovci iz dalekih zemalja. Postavljali bi svoje šatre i robu na tačno određena mjesta. Pjesnička nadmetanja plemenskih pjesnika predstavljalu su srž nadmetanja i samohvale plemena. Sama nadmetanja nisu imala onu vrstu organizovanosti i svečane atmosfere kakvim je bio pompezan ceremonijal kod starih Grka i Rimljana. Arapi su više skloni improvizaciji mada imam primjera koji tome protivrječe. Na primjer, ustanovljena je institucija sudije u pjesničkim takmičenjima kome je dodjeljena moć presuđivanja. Čuveni Nabiga Zubjani, kao jedan od bardova starih arapskih pjesnika, imao je prepoznatljivo crveno kube od kože i neosporavan ugled.
Vrijednovanje neke pjesme vršila bi se na licu mjesta. Pjesnik ili njegov rawi (recitator, u ulozi portparola) izrekao bi pjesmu, a prisutni, među kojima je glavni autoritet bio sudija, odmah bi stavljali primjedbe na izraz, pjesničku tehniku, jezik, metar, rimu, upotrebu pojedinih riječi, sintagmi, slika, poređenja … Na kraju bi sudija donosio presudu. Pjesma pobjednica bila bi izvezena zlatnim slovima na pokrovu koji bi se izvjesio na Kabu. Otuda onaj naziv kojeg ste naučili “Izvješene pjesme”.
Takmičenje u Ukazu je kamen međaš arapske poezije prije islama. Tamo je apotekarskom tačnošću određivan standard jezik i izraza kodificiran za kasnije naraštaje kao model govora i pisanja. Takva standardizacija jezika osnov je klasičnog arapskog jezika, onog istog koji je kasnije, preko Kur’ana, postao jezička norma za sve arapske i poarabizirane narode od Mauritanije I Maroka, preko sjeverne Afrike (jedno vrijeme i Španija i Sicilija) preko Bliskog istoka do Iraka, sa Arabijom (sada Saudijska Arabija) u srcu.
Svjedočanstva govore da je i Muhamed dolazio na ove vašare i propovijedao svoje ideje, ali, kako ranije negdje napisah, bez mnogo uspjeha. Sa nastupanjem islama, borbom protiv idolopoklonstva i širenjem Muhamedove vlasti na čitav arabijski poluotok, a po njegovoj smrti i van Arabije, Ukaz je gubio na značaju. Zapisi kažu da se oko 750. godine potpuno ugasio. Tih 200 a vjerovatno više godina udarilo je trajne temelje ne samo arapske poezije nego i čitave arapske i islamske civilizacije i u mnogo čemu je utkano u današnje biće svakog Arapa. A preko islama i na druge islamske, nearapske narode.
Tokom ova 4 mjeseca mog jutarnjeg pjesnikovanja mislim da sam pomenuo nekolik pjesnika koji su dobili čast da im se pjesma objavljuje u zbirci “Izvješenih pjesama”. Danas sam se odlučio za Haris ibn Hilizu.
Hind mi u očima zapalila vatre
tu skoro u šatoru uze da me satre
gore tako na brdu izmeđ dva huma
miriše anđus-drvo, ja da siđem s uma
Njenu vatru možeš videt iz daleka
na brdu Hazaza toplina me čeka
Stog kamilu poterah da ublažim tugu
i prekratim tako neizvesnost dugu
Kamilu ko noju stepskom noge su lake
visoku, koščatu, po njoj meke dlake
Šum tad začu ona, to lovci je plaše
kad noćne čari na zemlju padaše
I ugleda pozadi, jer pustinja je suva
prašina se diže ko da vetar duva
I potkove mnoge što su otpadale
jer pustinja guta velike i male
Нема коментара:
Постави коментар